Opóźniony rozwój mowy – sygnały, których nie warto ignorować
Opóźniony rozwój mowy – sygnały, których nie warto ignorować
Opóźniony rozwój mowy to jedna z najczęstszych przyczyn zgłoszeń na konsultacje logopedyczne w projekcie Wsparcie na starcie. Rodzice bardzo często mają wątpliwości:
„Czy moje dziecko mówi wystarczająco dużo?”,
„Czy to jeszcze norma, czy już powód do konsultacji?”
Warto zaznaczyć, że tempo rozwoju mowy jest indywidualne, ale istnieją wyraźne sygnały, które mogą sugerować, że dziecko potrzebuje wsparcia. Logopedzi biorą pod uwagę zarówno możliwości komunikacyjne, jak i sposób funkcjonowania dziecka podczas zabawy, interakcji czy jedzenia.
Typowe sygnały opóźnienia mowy
1. Brak gaworzenia do 10. miesiąca życia
Gaworzenie (np. ba-ba, ma-ma, ga-ga) to fundament późniejszej mowy. Jego brak może świadczyć o trudnościach w obszarze motoryki artykulacyjnej, niedosłuchu lub zaburzeniach przetwarzania sensorycznego.
2. Ubogie gesty i mało wskazywania
Komunikacja niewerbalna pojawia się przed słowami.
Brak pokazywania palcem, machania, przynoszenia przedmiotów rodzicowi — to jeden z najważniejszych sygnałów ostrzegawczych.
3. Brak pierwszych słów do 18. miesiąca
Jeśli dziecko nie wypowiada prostych słów typu „mama”, „tata”, „daj”, „am”, warto skonsultować to z logopedą.
4. Niełączenie dwóch słów około 2. roku życia
Zdrowy rozwój mowy zakłada, że dziecko powinno zacząć budować proste połączenia, np. mama daj, pies je, ja chcę, nawet jeśli są one z błędami.
5. Trudności z rozumieniem prostych poleceń
Jeśli dwulatek nie reaguje na komunikaty typu „weź buty”, „daj misia”, „siadamy” — to sygnał, że problem może leżeć nie tylko w mowie, ale również w rozumieniu języka.
6. Mała inicjatywa komunikacyjna
Dziecko rzadko zaczyna kontakt, nie pyta, nie pokazuje, nie próbuje „zagadnąć” dorosłych.
7. Zastępowanie słów krzykiem lub płaczem
Gdy emocjonalna reakcja staje się głównym sposobem komunikacji, warto sprawdzić, czy nie wynika to z trudności językowych.
Co może być przyczyną opóźnionego rozwoju mowy?
Rozwój mowy nie jest procesem izolowanym — zależy od funkcji motorycznych, sensorycznych, oddechowych i słuchowych. Podczas konsultacji logopedycznych w projekcie analizujemy wszystkie te aspekty.
1. Skrócone wędzidełko języka
Może ograniczać ruchomość języka, wpływać na artykulację i połykanie.
2. Obniżone napięcie mięśniowe
Dotyczy zarówno całego ciała, jak i aparatu artykulacyjnego. Wiotkie mięśnie ust czy języka utrudniają formowanie dźwięków.
3. Częste infekcje uszu
Nawet niewielki niedosłuch może spowodować opóźnienie mowy, bo dziecko nie słyszy dźwięków wyraźnie.
4. Problemy sensoryczne
Nadwrażliwość na dotyk w okolicy twarzy, unikanie mycia zębów, trudności z akceptacją pokarmów o różnych konsystencjach — to wszystko wpływa na rozwój mowy.
5. Nieprawidłowe oddychanie (np. przez usta)
Przewlekle otwarte usta to nie tylko sygnał problemów np. z napięciem mięśniowym, ale także czynnik opóźniający rozwój mowy.
6. Ograniczona ekspozycja na język
Nadmierne korzystanie z urządzeń elektronicznych, mało rozmów, brak czytania książek — również mogą hamować rozwój słownictwa.
Dlaczego reagować jak najwcześniej?
Wczesna reakcja to klucz do efektywnej terapii. Dzieci, które trafiają na konsultację w odpowiednim momencie, dużo szybciej:
- nadrabiają zaległości,
- budują słownictwo,
- rozwijają komunikację społeczną,
- łatwiej adaptują się w przedszkolu i szkole.
Nieleczone opóźnienia mowy mogą prowadzić do:
- trudności z nauką czytania,
- problemów emocjonalnych (frustracja, wycofanie),
- trudności w relacjach z rówieśnikami,
- zaburzeń komunikacji w wieku szkolnym.
Kiedy warto zgłosić się na konsultację?
Zawsze, gdy rodzic ma wątpliwości.
Nawet jeśli dziecko rozwija się w normie, rozmowa ze specjalistą może pomóc ocenić mocne strony, wskazać ćwiczenia i uspokoić obawy.
