Pierwsza konsultacja logopedyczna – czego się spodziewać i jak wygląda krok po kroku?
Pierwsza konsultacja logopedyczna – czego się spodziewać i jak wygląda krok po kroku?
Dla wielu rodziców pierwsza wizyta u logopedy jest źródłem niepokoju: Czy moje dziecko rozwija się prawidłowo? Czy to opóźnienie jest jeszcze normą, czy już powodem do terapii? Jak wygląda takie badanie?
W ramach projektu „Wsparcie na starcie” staramy się, aby konsultacje były przede wszystkim przyjazne, zrozumiałe i dostosowane do wieku oraz potrzeb dziecka. Logopeda nie „ocenia” rodzica – pomaga mu zrozumieć rozwój mowy dziecka oraz wychwycić ewentualne sygnały wymagające wsparcia.
Poniżej opisujemy, jak zazwyczaj przebiega pierwsza konsultacja logopedyczna i czego możesz się spodziewać.
1. Szczegółowy wywiad z rodzicem – fundament dobrej diagnozy
Pierwsza część spotkania to rozmowa z rodzicem lub opiekunem. To kluczowy etap, bo rozwój mowy dziecka jest ściśle związany z jego wcześniejszym rozwojem, zdrowiem, sposobem karmienia czy napięciem mięśniowym.
Logopeda zapyta m.in. o:
Przebieg ciąży i porodu
- czy ciąża była zagrożona,
- czy wystąpiły powikłania okołoporodowe,
- czy dziecko urodziło się o czasie, wcześniaczo, przez cięcie cesarskie czy poród naturalny.
Rozwój ruchowy i kamienie milowe
To ważne, ponieważ motoryka orofacjalna (ułożenie języka, napięcie warg) jest powiązana z ogólną motoryką:
- kiedy dziecko zaczęło trzymać głowę, siadać, raczkować, chodzić,
- czy rozwój ruchowy przebiegał płynnie.
Sposób karmienia
Logopeda może dopytać o:
- karmienie piersią, butelką,
- trudności z ssaniem,
- rozszerzanie diety,
- preferencje pokarmowe (np. unikanie gryzienia, żucia).
Rozwój komunikacji
- kiedy pojawił się pierwszy uśmiech społeczny,
- czy dziecko gaworzyło,
- kiedy pojawiły się pierwsze słowa,
- czy dziecko łączy wyrazy lub tworzy proste zdania.
Funkcje prymarne
Czyli te, które poprzedzają mowę i mają ogromny wpływ na jej jakość:
- sposób oddychania (nosowo czy ustnie),
- żucie jedzenia,
- połykanie,
- gryzienie i odgryzanie.
Wywiad pomaga zrozumieć, jaka jest historia dziecka i co może wpływać na obecne trudności.
2. Obserwacja dziecka – naturalna, bez presji
Po rozmowie logopeda przechodzi do obserwacji dziecka. Ten etap jest prowadzony w formie zabawy, dzięki czemu maluch może swobodnie pokazać swoje umiejętności.
Specjalista zwraca uwagę na:
Sposób komunikacji
- czy dziecko używa gestów,
- czy reaguje na swoje imię,
- czy próbuje naśladować dźwięki lub ruchy,
- czy inicjuje kontakt.
Rozumienie mowy
- reakcję na proste polecenia,
- rozpoznawanie przedmiotów, obrazków,
- reagowanie na ton głosu.
Sposób zabawy
Zabawa ujawnia bardzo wiele:
- czy dziecko bawi się funkcjonalnie (np. jedzeniem lalki),
- czy potrafi skupić się na zadaniu,
- czy potrafi imitować czynności.
Obserwacja pozwala logopedzie ocenić kompetencje komunikacyjne, społeczne i językowe w naturalnych sytuacjach.
3. Badanie aparatu mowy – pod lupą: język, wargi i podniebienie
Następnie logopeda zaczyna ocenę struktur odpowiedzialnych za mowę. Robi to delikatnie i poprzez zabawowe zadania (np. „pokaż język jak wąż”, „nadmuchaj policzki”).
Oceniane są:
Ruchomość języka
- czy jest pełny zakres ruchu,
- czy dziecko unosi język do podniebienia,
- czy wykonuje ruchy boczne.
Wargi
- czy mają odpowiednie napięcie,
- czy dziecko potrafi je domknąć,
- czy są wiotkie lub nadmiernie napięte.
Podniebienie
- jego budowa, wysokość, symetria,
- funkcjonowanie podniebienia miękkiego.
Pozycja spoczynkowa
- czy usta są zamknięte,
- gdzie spoczywa język (prawidłowo → na podniebieniu).
Wszystkie te elementy mają ogromny wpływ na wymawianie głosek, a nawet na sposób połykania i oddychania.
4. Badanie funkcji prymarnych – fundament prawidłowej mowy
Logopeda ocenia funkcje, które bezpośrednio wpływają na rozwój artykulacji:
Połykanie
- czy dziecko nie wypycha języka między zęby,
- czy przyłyka płynnie.
Oddychanie
- czy dominuje oddychanie przez nos,
- czy dziecko ma stale otwarte usta.
Odruchy oralne
- czy są wygaszone (np. odruch ssania po 12 miesiącu).
Gryzienie i żucie
- czy dziecko używa obu stron szczęki,
- czy unika twardych pokarmów,
- czy często krztusi się lub ma trudności z odgryzaniem.
Te funkcje mówią logopedzie bardzo dużo – często ich zaburzenia stoją za opóźnionym rozwojem mowy.
5. Podsumowanie, diagnoza wstępna i zalecenia dla rodziców
Na koniec wizyty rodzic otrzymuje:
Wstępną diagnozę
Opis mocnych stron dziecka oraz obszarów wymagających wsparcia.
Konkretne zalecenia do domu
np.:
- proste zabawy logopedyczne (dmuchanie, zabawy słuchowe),
- ćwiczenia języka i warg,
- wskazówki dotyczące rozszerzania diety,
- propozycje dostosowania codziennych aktywności (np. picie przez słomkę, twarde przekąski).
Informacje o dalszej terapii
Jeśli jest potrzeba – rodzic otrzymuje plan działań i propozycję kolejnych konsultacji.
Najważniejsze jest to, że rodzic wychodzi z gabinetu z wiedzą, a nie z lękiem. Zamiast pytań „czy to normalne?”, dostaje odpowiedzi i poczucie, że wie, jak wspierać swoje dziecko.
